GÖZLER YAŞ ÇAY TABAN FİYATINDA
2010 yaş çay kampanyası açıldı, gözler taban fiyata çevrildi. Taban fiyatta beklenen limit 1,25 TL şeklinde. Peki hükümet beklentileri karşılayacak şekilde % 27'ye denk gelen artışı çayda yapacak mı?
Haber: Turgay Ayhan
Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da 600 bin ton yaş çay almayı hedefleyen ÇAYKUR, 2010 yılı yaş çay kampanyasını 1 Mayıs tarihinde başlattı. Kampanyanın açılması ile birlikte ise, üreticiler merakını açıklanacak olan yaş çay taban fiyatına yönlendirdi.
Geçen yıl 14 Mayıs tarihinde Tarım ve Köy İşleri Bakanı Mehdi Eker tarafından, ÇAYKUR Genel Müdürlüğü’nde düzenlenen basın toplantısı ile açıklanan yaş çay taban fiyatı, 2008 yılına göre % 8 artış ile 79 kuruş olarak belirlenmiş, 11,5 kuruş destekleme primi ile üreticilere 2009 yılı içinde kilo başına toplamda 90,5 kuruş fiyat verilmişti.
Geçen yıl yaş çay taban fiyatının 1 Liranın üstünde olması gerektiğini belirten sivil toplum kuruluşları ve üreticiler, bu yıl fiyatın en az 1,25 Lira olması gerektiğini vurguluyorlar.
Rize Tek Gıda-İş Sendikası 1. Nolu Şube Başkanı Ziya Aksoy yıllardır emeğinin karşılığını alamayan çay üreticilerinin bu yıl yüzlerinin gülmesi gerektiğini belirtilirken, üreticilerin mağdur olmaması için yaş çay taban fiyatının 1.30 TL olması gerektiği vurguladı. “Doğu Karadeniz Bölgemizi ayakta tutan çay sektörünün geleceği, müstahsillerin ekonomik olarak varlığını sürdürmelerine bağlıdır” şeklinde konuşan Aksoy, “Yaptığımız araştırmalara göre ve çay üretimi için gerekli girdi maliyetleri göz önünde tutularak; bu yıl Yaş Çay Taban Fiyatının 1,15 TL, Destekleme Priminin 15 Kuruş, Toplam, 1,30 TL olması gerektiğine inanmaktayız. Hükümeti, müstahsilin emeğinin karşılığını ödemeye ve beklentileri karşılayacak bir fiyat belirlemeye davet ediyoruz” açıklamasında bulundu.
Çay üreticisinin tatminkar bir fiyat beklediğini belirten Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, yaş çayın maliyetinin 1,14 lira olduğunu söyledi. TÜİK verilerine göre Türkiye’nin en fazla çay üreten ilinin Rize olduğunu belirten Bayraktar, "Birliğimiz tarafından çay üretimi yapılan il ve ilçe ziraat odalarımızdan gelen veriler doğrultusunda yapılan maliyet çalışmasına göre, 2010 yılı için 1 kg yaş çayın maliyeti 1.14 TL olarak tespit edilmiştir. Çay üreticilerimizin emeklerinin karşılığını alabilmeleri bakımından açıklanacak fiyat maliyetin altına bırakılmamalıdır" diye konuştu.
Tüm Sanayici ve İşadamları (TÜMSİAD) Derneği Rize Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Baki Fil, yaş çay taban fiyatının 1,00 TL, destekleme primi ile birlikte 1,15 TL olmasını ve bu fiyatın altına inilmemesi gerektiğini vurgularken, Rize Sanayici ve İşadamları Derneği (RİSİAD) Başkanı Mustafa Külünkoğlu, Doğu Karadeniz Bölgesinde 1 milyondan fazla kişiyi ilgilendiren yaş çay taban fiyatının önemli olduğunu ifade ederek, taban fiyatının 1 Liranın altında olmaması gerektiğini vurguladı.
“Çaydaki fiyat düşüncemiz 1 liradır. Desteklemede 25 kuruş olmalıdır” şeklinde konuşan Rize Esnaf Kredi ve Kefalet Kooperatifi Başkanı Güven Aksoy, “Talebimizin afaki değil makul olduğuna inanıyoruz çay fiyatı bu fiyatların altında kalması durumuzda bölgemizdeki göçün durmayacağı ve işyerlerimizin kapanacağı korkusunu taşımaktayız” şeklinde açıklamada bulunurken, Rize Ziraat Odası Başkanı Nevzat Paliç, yaş çay kilogram fiyatına toplam 1,25 TL istediklerini açıkladı. Paliç, alınan görüşler doğrultusunda 2010 yılı yaş çay taban fiyatı olarak 1 TL, ve 25 kuruş da destekleme primi verilmesi gerektiğini tespit ettiklerini ifade etti.
2010 yılı için yaş çayın kilogram fiyatının 1,25 lira olarak belirlenmesinin, müstahsili rahatlatacağını söyleyen Rize Çay Üreticileri Dayanışma Derneği (ÇAYÜDAD) Başkanı Mustafa Mavi, “1,25 lira altındaki bir fiyat üreticiyi rahatsız eder. Çay, yıllardır gerçek değerine ulaşamadı. Bu yıl için yine taban fiyatın düşük tutulacağı yönünde duyumlar alıyoruz. Bu doğru bir yaklaşım değil. Gelecek yıllarda destekleme primi kaldırılırsa bu müstahsilin mağduriyetini daha da artırır. Bunun için taban fiyat ile birlikte verilecek destekleme priminin iyi hesaplanması lazım” açıklamasında bulunurken, Trabzon Çiftçi-Sen Genel Başkanı Abdullah Aysu ve Çay-Sen Genel Sekreteri Halim Tellioğlu ortak yaptıkları basın açıklamasında, yaş çay taban fiyatının 1.40 TL olarak açıklanması gerektiğini söylediler.
Aldıkları duyuma göre yaş çay taban fiyatının 86-87 kuruş şeklinde açıklanabileceğini belirten Rize Ticaret Borsası Başkanı Mehmet Erdoğan ise, “Aldığımız duyumlara göre yaş çay taban fiyatı 86-87 kuruş olarak açıklanabilir. Bu nedenle destekleme primini yüksek tutmaya yönelik bir çalışma yapılmasını istiyoruz. Bu yıl taban fiyatın üzerinde peşin parayla çay alımları yapılmasını arzu ediyoruz. Kuru çayın taban fiyatını mümkün olduğunca yukarıda tutmak istiyoruz. Çünkü kuru çayın fiyatı yüksek olduğu sürece yaş çay fiyatı da yükselecektir.'' dedi.
2002 seçimlerinde, miting meydanlarında yaş çayın taban fiyatının en az 1 TL olması gerektiği vurgulanmasına rağmen geçen 8 yıllık zamanda bu fiyatı yakalayamayan yaş çay için bu yıl, önceki yıllara göre hesaplama yapıldığında, % 8’lik bir artış ile 85 kuruş, % 15’lik bir artış ile 90 kuruş fiyat belirleneceği öngörülebilir. Geçen yıl 11,5 kuruş olan destekleme primi ise, % 8’lik bir artış ile 12,40 kuruş yada % 15’lik bir artış ile 13,20 kuruş seviyesine yükseltilir ise, yaş çay fiyatı 8 yıl sonra 1 TL seviyesine, destekleme pirimi sayesinde ulaşmış olacak.
Belirtildiği gibi yaş çay taban fiyatının en az 1 Lira olabilmesi için, hükümetin yaklaşık % 27 oranında artış yapması gerekiyor.